Panama w pigułce - co warto wiedzieć (odsłona druga)

Zanim opowiem Wam co warto zobaczyć w Panamie, jak się tam poruszać i funkcjonować na początek garść suchych informacji, gdzie my w ogóle byliśmy ;)

1. Dane geograficzne
Panama to państwo w Ameryce Środkowej, choć tak na prawdę można powiedzieć, że jest to chyba jedyne państwo (nie licząc Rosji) położone na dwóch kontynentach - w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej.
A obie Ameryki połączone są tylko dwoma mostami nad Kanałem Panamskim (trzeci w budowie).
Panama od zachodu graniczy z Kostaryką, a na wschodzie z Kolumbią. Od północy otaczają ja wody Morza Karaibskiego, a od południa Oceanu Spokojnego.

mapka: Internet

Panama jest niedużym krajem - jego powierzchnia 78.200 km kw. (dla porównania Polska jest prawie 4,2 raza większa) i zamieszkuje ją ok. 4 mln osób (ponad 9 razy mniej niż w naszym kraju). Średnia wieku to 31 lat, a przeciętna długość życia 78 lat.
W Panamie istnieje trójstopniowy podział administracyjny. Panama podzielona na dziesięć prowincji, na które składają się departamenty, a na nie powiaty. Ponadto istnieją trzy regiony autonomiczne o statusie prowincji oraz dwa terytoria autonomiczne o statusie powiatu.
W miastach, których jest niewiele mieszka blisko 67% ludności. Największym miastem i zarazem stolica kraju jest Panama (Panama City), której obszar metropolitalny zamieszkuje prawie połowa ludzi całego kraju.


2. Rys historyczny
Do końca XV w Panamę zamieszkiwali Indianie. W 1501 przybił do jej brzegów pierwszy statek z Europejczykami - Hiszpanami. Założycielem pierwszej stałej europejskiej kolonii w Panamie, a zarazem pierwszej na kontynencie amerykańskim był Vasco Núñez de Balboa.
Przez cały okres kolonialny Panama była centrum transportowym oraz ośrodkiem wymiany handlowej. Dzięki temu kolonia znacznie się wzbogaciła, co też przyciągnęło do niej angielskich piratów. W 1671 kapitan piratów - Henry Morgan z pomocą ok. 1800 ludzi na 28 okrętach zdobył Panamę (miasto) splądrował je doszczętnie i na koniec spalił. Pożar trwał ponoć 4 tygodnie.
Po latach hiszpańskiego panowania 28 listopada 1821 r. Panama ogłosiła niepodległość, ale jednocześnie przyłączyła się do nowego państwa - Wielkiej Kolumbii. Oczywiście dla Kolumbii przyłączenie Panamy wiązało się z dużymi zyskami z rozpoczętą budową Kanału Panamskiego. Gdy jednak Francuzi wycofali się z finansowania projektu, obywatele Panamy zbuntowali się przeciwko Kolumbii i ze wsparciem Amerykanów 3 listopada 1903 r. ponownie ogłosili niepodległość.
Amerykaninie, widząc swój interes, ukończyli budowę strategicznej przeprawy w 1920 r.
W kolejnych latach kraj borykał się z różnym problemami, jednak apogeum nastąpił w latach 80-tych XX w., gdy do władzy doszedł dyktator Manuel Noriega. Jego rządy zakończyły się inwazją USA na Panamę w 1989 r. i aresztowaniem dyktatora.
W grudniu 1999 r. Panama przejęła od USA wszelkie prawa do Kanału Panamskiego i stała się niezależną republiką. Niektórzy mówią, że jest to trzecie odzyskanie niepodległości przez Panamę.


3. Ustrój polityczny
Panama jest republiką. Głową pństwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowe, 78-osobowe Zgromadzenie Ustawodawcze, wybierane w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję.
Rząd (władza wykonawcza) jest powoływany przez prezydenta.

 
4. Język
Językiem urzędowym Panamy jest hiszpański. Spora część społeczeństwa rozmawia dobrze po angielsku, a na wyspach na Morzu Karaibskim często używany jest kreolski. Oprócz tego plemiona Indian zamieszkujących stały ląd również używają języka swych przodków.

5. Waluta
Walutą obowiązująca w Panamie jest Balboa. Jednak w tej walucie możemy spotkać tylko monety i to o maksymalnym nominale 1 PAB. Powszechnie używanym środkiem płatniczym jest dolar amerykański. 1PAB=1$US.

6. Klimat
Panama leży w strefie klimatu równikowego (z wybitnie wilgotną jego odmianą na północy kraju z opadami do 4000 mm). Występują tu zarówno obfite opady deszczu, jak i wysokie temperatury. Średnioroczne temperatury wynoszą 26-28 °C, występują niewielkie dobowe i roczne amplitudy na terenie całego kraju. Jednak wysoko w górach temperatura niższa jest średnio o 10 °C.
W Panamie rozróżniamy 2 pory roku: sucha od początku grudnia do końca marca i deszczowa w pozostałej części roku. Pora sucha charakteryzuje się tym, że też pada, ale znaczniej mnie. W czasie pory deszczowej także nie pada non stop. 
Nasza podróż przypadła na przełom października i listopada, czyli czas pory deszczowej. Nie było jednak wcale źle, bo padało np. w nocy, albo potrafiło się rozpadać po południu i padało do późnego wieczora. Jednak, gdy deszcz pada przy temperaturze 26 - 30 °C, to odczuwa się go zupełnie inaczej niż przy naszych 10 ;)

Jako ciekawostkę dodam, że Panama jest jednym z niewielu państw na świecie, w którym nie odnotowano temperatury poniżej zera. Najniższa temperatura została zmierzona w mieści Bajo Grande. Słupek rtęci wskazywał wówczas 2 stopnie Celsjusza.

7. Czas
Różnica czas między Polską a Panamą to 6 godzin (podczas europejskiego zimowego). Z racji swojego położenia blisko równika praktycznie przez cały rok panuje tam równonoc, czyli zarówno dzień, jak i noc trwają po mniej więcej 12 godzin. Słońce wstaje ok. godziny 6.00 rano i momentalnie robi się widno. Za to w okolicach 18.00, gdy słońce schowa się za horyzontem momentalnie nastaje ciemność.

8. Przyroda
Szata roślinna Panamy jest dobrze zachowana, a główną formację roślinną stanowi wilgotny las tropikalny. W lasach deszczowych Panamy rośnie wiele gatunków drzew do których należą mahoniowce, hebanowce, palisandry i drzewa kampeszowe. Liczne dla tego typu ekosystemu są liany i epifity, ponadto powszechne są różne gatunki palm. W górach rosną górskie lasy liściaste i mieszane, a od strony Pacyfiku występuje bardziej suche lasy z drzewami okresowo tracącymi liście. Południowa, pacyficzna część kraju miejscami porośnięta jest sawannami, a także suchoroślami. Lasy zajmują 44% powierzchni kraju. Na karaibskim wybrzeżu występują duże odcinki lasów namorzynowych oraz wszelkiej roślinności bagiennej. W Panamie rośnie 9 tys. gatunków roślin kwiatowych (cytat za: Wikipedia). Przyroda jest tak bujna dzięki występującemu klimatowi - dużej wilgotności powietrza i przyjaznej temperaturze.

Świat zwierząt jest równie bogaty i dobrze zachowany. Fauna jest reprezentowana przez gatunki typowe dla środkowoamerykańskiej krainy neotropikalnej. W lasach Panamy występują drapieżniki jak jaguary i oceloty. Do innych ssaków należą tapiry i mrówkojady i wiele odmian małp. Bogaty świat gadów, gdzie na terenach bagienny żyją kajmany, a w lasach liczne węże, gdzie wiele z nich to gatunki jadowite. Liczne są także owady, gdzie wśród nich także występują jadowite gatunki jak np. pająki. W lasach panamskich występuje wiele gatunków ptaków, z których wiele jest barwnie upierzonych. Ochroną objęto około 20% powierzchni kraju (cytat za: Wikipedia).

9. Ludzie
Panamczycy to bardzo zróżnicowany etnicznie naród. Spotkać tu można mieszkańców o wszystkich kolorach skóry: Białych, Czarnych, Mulatów, Indian, Metysów, a nawet Chińczyków, których wbrew oczekiwaniem jest całkiem sporo (prowadzą większość sklepów spożywczych ;)).
Najwięcej (ok. 65%) jest Metysów, czyli potomków Białych i Indian. Z kolei Indian jest ok. 12,5% i pochodzą z różnych plemion, z których najliczniejsze jest plemię Kuna. Inne to Ngabe - Bougle (powstałe z dwóch oddzielnych plemion), Naso (żyjący głównie na Wyspach Bocas del Toro), Embera, Wounaan (więcej się nie doszukałam). Na Bocas del Toro żyje również wielu Jamajczyków.
Generalnie Panamczycy to sympatyczny naród, na ulicach zawsze się witają i starają się być pomocni. Gdy widzieli, że stoimy i o czymś rozmawiamy, to zaraz pytali czy w czymś mogą pomóc. Są też bardzo otwarci i chętnie opowiadają o swoim życiu.
Pewnie nie wszyscy, bo dużo słyszy się o przestępczości w Panamie, a w dwóch miejscach czułam się naprawdę niepewnie, ale mimo tego wszędzie spotykaliśmy się z dużą życzliwością.
Jeśli zaś chodzi o wygląd, bardzo zaskoczyły mnie panamskie kobiety, bez względu na kolor skóry, w większości są otyłe, duże uda, szerokie biodra, spore brzuchy. Jednak może taki tam kanon urody, bo nie spotkałam się, żeby któraś maskowała swoją otyłość - wręcz przeciwnie, strojem tylko ją podkreślały.

10. Religia
Zgodnie ze znalezionymi przeze mnie informacjami 65% ludności stanowią katolicy, 25% prawosławni, a pozostałe 10% to inne religie w tym tradycyjne religie plemienne. Nie wiem czy tak faktycznie jest, ale jak wyczytałam z książki "Misja Panama" ks. Gwoździa, mimo iż Panamczycy deklarują się jako katolicy to nie do końca tak jest. Chętnie biorą udział w uroczystościach, świętach, obchodach, ale na co dzień Kościół zajmuje dalekie miejsce w ich hierarchii potrzeb. Ciekawostką była dla mnie informacja dot. małżeństw. Ksiądz Gwóźdź opisuje, że w swojej parafii na Bocas del Toro przez 4 lata udzielił tylko kilku ślubów i to ludziom z poza parafii.

11.Jedzenie
O jedzeniu będzie oddzielny wpis na moim blogu kulinarnym www.elagotuje.pl.
Ogólnie - jedzenie nie przypadło mi do gustu - głównie potrawy smażone, dużo ryżu, fasoli. My, korzystając z okazji bliskości wody, zajadaliśmy się głównie rybami. Jednak zdarzały się sytuacje, gdzie wchodziliśmy do przydrożnej restauracji (oznaczona na mapach Google jako rstauracja) i brało się co było, czyli ryż z kurczakiem ;)
cdn ...