Małe i duże nasze podróże: Co warto wiedzieć o Laosie (II)

Na początek, jak stało się już u mnie tradycją jeśli chodzi o bardziej egzotyczne kraje, garść informacji o Laosie.

1. Dane geograficzne
Laos, a właściwie Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna (Lao, Sathalanalat Paxathipatai Paxaxôn Lao) to państwa w południowo - wschodniej Azji, na Półwyspie Indochińskim. To jedyne państwo w tym rejonie, które nie ma dostępu do morza. Graniczy z Chinami na północy, Wietnamem na wschodzie, Kambodżą i Tajlandią na południu i Mjanmą (dawna Birma) na zachodzie.

mapka: Internet

W północnej części kraju rozciągają się wyżyny i pasam górskie. Najwyższy szczyt to Phou Bia (2.817 m n.p.m.). Ponad połowę powierzchni kraju stanowią lasy. Najdłuższą i najważniejszą rzeką jest Mekong, który na dużym odcinku wyznacza granicę miedzy Laosem a Tajlandią.
Laos jest dość dużym krajem - 236 800 km², a zamieszkuje go raptem około 6,5 mln mieszkańców. Gęstość zaludnienia to ok. 28 osób/km², gdzie średnia na świecie to ok. 50 osób/km², a w Polsce ok. 124 osoby/km². Średnia wieku to 21 lat, przeciętna długość życia to 66 lat.
Stolicą, a zarazem największym miastem Laosu jest Wientian - prawie 800.000 mieszkańców (blisko 12% wszystkich mieszkańców kraju), drugie co wielkości miasto Pakxe liczy ok. 90.000 mieszkańców. Są jeszcze trzy miasta, gdzie liczba mieszkańców przekracza 25.000 mieszkańców, a pozostałych 15 (tak, w Laosie jest 20 miast) mieści się w przedziale 3.000 - 25.000 mieszkańców.
Najwięcej Laotańczyków mieszka w dorzeczu Mekongu (blisko 69% populacji).

2. Bardzo krótki rys historyczny
Terytoria dzisiejszego Laosu zostały zasiedlone przez ludność napływową z Chin w czasach przed nasza erą. Jak to w historii większości krajów pojawiali się różni władcy, kraj się dzielił i jednoczył, przetaczało się przez niego wiele wojen i wiele wpływów innych mocarstw.
1893 roku znaczna spora część dzisiejszego Laosu znalazła się pod protektoratem francuskim (podobnie jak Wietnam). Po drugiej wojnie światowej Laotańczycy rozpoczęli walkę o niepodległość i od 1954 roku Laos stał się niepodległym królestwem.
Wojna jednak trwała nadal, do głosu zaczęły dochodzić ruchy komunistyczne.
W czasie wojny w Wietnamie, również Laos był bombardowany przez lotnictwo USA. Ataki miały mieć miejsce z powodu szlaków zaopatrzeniowych Wietkongu przebiegających przez Laos, ale Amerykanie wspierali też w ten sposób ówczesnego króla Laosu w walce z komunizmem. Wojna domowa i naloty trwały ponad 9 lat (do 1973), a przez ten czas na Laos zostało zrzuconych blisko 2 mln ton bomb. Część terenów, zwłaszcza w rejonie Równiny Dzbanów, jest do dziś jest usiana niewypałami i niewybuchami z tego okresu.
W 1975 r. rządy w państwie objęła partia komunistyczna. Komuniści deportowali ok. 30 tys. funkcjonariuszy poprzedniego systemu wraz z rodzinami do tzw. „obozów reedukacji” na następnych 5 lat, gdzie wielu z nich zabili lub torturowali. Jednocześnie począwszy od 1975 nasiliła się emigracja ludności cywilnej Laosu – szacuje się, iż podczas ucieczek komunistyczne wojsko i policja zabiły na granicy do 45 tys. ludzi, spośród ogólnej liczby 300 tys. uchodźców, w których skład wchodziła także liczna grupa najbardziej wykształconej część społeczeństwa (ok. 90% inżynierów, techników, intelektualistów i wyższych urzędników państwowych). Całkowitą ilość zabitych (cywilów i wojskowych) w konfliktach toczonych w latach 1962–1973 szacuje się na 200-300 tys. ludzi. [Wikipedia]

3. Ustrój polityczny
Od 1975 Laos jest państwem komunistycznym. Jjedyną legalną partią polityczną jest Laotańska Partia Ludowo-Rewolucyjna. W Laosie prezydent - głowa Państwa - jest wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Zgromadzenie narodowe składa się obecnie ze 109 deputowanych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta, a na jego czele stoi premier, również powoływany przez prezydenta za aprobatą zgromadzenia narodowego.
Komunizm w Laosie jest podobny do tego Wietnamskiego - w mieście (na wsiach jest dużo gorzej) można kupić wszystko, dokładnie to samo co w krajach wysokorozwiniętych, w telewizji można oglądać zachodnie programy, ludność nie ma problemu z dostępem do żywności. Wspierany też jest rozwój drobnego biznesu, straganów, sklepików, czy kramów, albo domowych restauracji. Symbole komunizmu są obecne na ulicach - często spotyka się czerwone flagi z sierpem i młotem, albo takie pamiątki (to w stolicy)

4. Religia
Religią dominującą w Laosie jest buddyzm. Około 66% Laotańczyków jest wyznawcami tej religii. Na każdym kroku, w większych i mniejszych miejscowościach, można natknąć się na pagody, posągi Buddy można spotkać nie tylko w pagodach, ale też np. w jaskiniach, a na ulicy co chwilę można przechadzają się mnisi

Ponad 30% mieszkańców Laosu wyznaje tradycyjne religie plemienne, ok. 1,5% to chrześcijanie, ok. 1% inne religie i 1% to ateiści.

5. Język
W Laosie obowiązującym językiem jest laotański. Jest to język trudny do nauki, ponieważ niektóre słowa mają taką samą pisownię, ale inną wymowę i jedno słowo można wymówić na siedem różnych sposobów i za każdym razem znaczy ono coś innego. Trudno jest dogadać się z Laotańczykami, bo bardzo mało osób zna język angielski. Jeszcze w większych miastach można znaleźć osoby, które po angielsku mówią (choć do tej ich wymowy trzeba się przyzwyczaić, bo brzmi inaczej niż w Europie), albo znają choć kilka słów, ale na prowincji, w wioskach, w górach, to prawdziwy ewenement. Ale radzić sobie trzeba - nauczyliśmy się kilku słów (dzień dobry, dziękuję, toaleta, jeść, woda, ryż i kurczak) i jakoś dawaliśmy radę ;) Reszta na migi, a ceny i targowanie się na kalkulatorze bądź w smartfonie ;)
Język laotański w wymowie jest trudny, ale w pisowni jeszcze bardziej - zobaczcie sami, np.:
- dzień dobry - ສະບາຍດີ [sabadi]
- dziękuję - ຂອບໃຈ [kop tchaye]
- jeść - ກິນ [kin kao]
- toaleta - ຫ້ອງນ້ໍາ [hong nam]
- woda - ນ້ໍາ [nam]
Jakby ktoś chciał spróbować - powodzenia ;)

6. Waluta
Walutą w Laosie jest kip laotański (LAK), 10.000 LAK = ok. 4,50 PLN. W obiegu nie występują monety. Najniższym nominałem banknotów jest 500 LAK, ale praktycznie wszystkie ceny są w pełnych tysiącach.

foto: Internet

I wszystko byłoby ok, ale oprócz cyfr arabskich na banknotach są też ichnie symbole i czasem było to mylące - masz w ręce 100 tysięcy, czy 900 tysięcy ? ;)

7. Gospodarka
Laos jest krajem rozwijającym się. Dominujące w kraju jest rolnictwo, gdzie pracuje ok. 80% ludności. Przemysł jest bardzo słabo rozwinięty, ale pomału rozkwita sektor usług, zwłaszcza drobnej przedsiębiorczości (handel, gastronomia) Ma to oczywiście związek z rozwojem branży turystycznej. Większość turystów stanowią Chińczycy, Koreańczycy i Tajowie (blisko 90% wszystkich odwiedzających Laos).

8. Czas
Różnica czas między Laosem a Polską to 6 godzin (podczas europejskiego zimowego) - strefa czasowa UTC+7).

9. Klimat
Laos leży w strefie klimatu zwrotnikowego o monsunowej odmianie.
W kraju panuje duża wilgotność. Najwięcej deszczu spada w okresie letnim od czerwca do września. Pora sucha trwa od końca listopada do końca marca, wtedy opady występują sporadycznie. Nieco inaczej jest w górach, gdzie opady występują przez cały rok (w porze suchej są mniej obfite). Najniższe temperatury można spotkać w grudniu i styczniu - od ok. 16-17°C na północy do 21-24 °C na południu. Wysoko w górach jest wtedy dość zimno, temperatura spada nawet do 0 °C.
W lecie temperatura sięga 30°C przy bardzo dużej wilgotności, sięgającej 90%.
W czasie kiedy my byliśmy - w lutym - temperatury sięgały 35°C, choć w górach było znacznie chłodniej, a jednej nocy nawet solidnie zmarzłam.

10. Przyroda
Laos może pochwalić się bogatą roślinnością. Lasy zajmują ponad połowę powierzchni kraju. Można tam spotkać liczne gatunki roślin charakterystycznych dla lasów podzwrotnikowych. Na szczególną uwagę zasługują szlachetne drzewa jak palisander, drzewa różane i sandałowe, chinowiec oraz drzewa tekowe. Poza nimi można spotkać hebanowce, drzewa chlebowe czy laurowe. Jedną trzecią powierzchni lasów zajmują lasy pierwotne.

Na wyżynach można spotkać roślinność sawannową.
Pozostałe tereny są zajęte przez pola ryżowe

i inne uprawy rolnicze.

Równie bogata co flora jest też fauna Laosu. W lasach żyje wiele gatunków ptaków, gadów czy owadów. Z dużych zwierząt można spotkać niedźwiedzie czarne, dzikie słonie oraz nosorożce jawajskie i sumatrzańskie, a z drapieżników tygrysa i lamparta.
Niestety nasza podróż przebiegała po takiej trasie, że nie udało nam się dotrzeć do rejonów, żeby takie zwierzęta spotkać. Niedźwiedzie czarne widzieliśmy w ochronce niedaleko Luang Prabang,